BİLGİ FELSEFESİ
İnsan bilgisinin temel yapısını,özelliklerini,kaynağını ve sınırlarını inceleyen
felsefe disiplinine bilgi felsefesi (epistemoloji) denir.
Bilgi felsefesi,belli bir bilgi türüü değil,bien özne ile bilinen nesne arasındaki
ilişki olarak görülen bilgi sürecini inceler.
Bilgi kuramı bir yandan bilginin özünü ,ilkelerini,yapısını,kökenini,kaynağını
araştırır;diğer yandan bilginin yöntemini,geçerliliğini,koşullarını,imkan ve sınırlarını sorgular.
BİLGİ FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI
SÜJE = Bilen,bilgiyi ortaya koymak için bir nesneye yönelen insandır.
OBJE = Var olan herhangi bir şeydir.Var olan bir şeyin bigi nesnesi
olabilmesi için, öznenin onu inceleme konusu yapması gerekir.
DOĞRULUK = Algılar,kavramlar ve bilimsel kuramlarla nesnel gerçeklik
arasındaki uygunluktur.Doğruluk,varlığa değil bilgiye ilişkin
bir özelliktir.Öneğin bir vazonun doğruluğundan söz edilemez.
Bu durumda bilgi nesnesine uygunsa doğru,uygun değilse
yanlıştır.
GERÇEKLİK = Düşünülenden, zihinde tasarlanandan bağımsız olarak var
olandır.Örneğin kömür ,bilen özneden bağımsız bir gerçeklik
olarak vardır.
TEMELLENDİRME = Gerçeklik üzerine olan bir bilgiyi,yeterli nedenler
göstererek haklı çıkartmaktır.Bilgi kuramı temellen-
dirmek istediği kavramı ya da soruları derinliğine
araştırarak aydınlatmaya çalışır, bunu da daha çok
çözümleme (analiz) ve betimleme (tasvir etme) yolu
ile yapar.
ANLAMLILIK = Bir önermenin doğru ya da yanlış olabilmesi için önce
anlamlı olması gerekir.
Bilgi felsefesinde bir objenin anlamlı ya da anlamsız
olması gereken önermelerdir.
BİLGİ KURAMININ TEMEL PROBLEMİ
1.Doğru bilginin olanaksızlığı
-Zenon
-Demokritos
-Sofistler
-Pyrrhon
-İlkçağın diğer kuşkucuları
-Yeniçağ kuşucuları
-Descartes
2.Doğru bilginin olanaklılığı
-Thales
-Anaksimandros
-Anaksimenes
-Herakleitos
-Parmenides
-Pythagoras
-Empedokles
-Demokritos
-Anaksagoras
|
|
|
|